06.02.2013 00:00

Með talstöð í eldhússkápnum

Útvegsblaðið 28. jan. 2013:



            Sjöfn og Gísli, en þau hafa bæði lifað og hrærst í sjávarútvegi frá blautu barnsbeini.

 

"Ég ólst upp sem sjómannsdóttir. Við vorum átta systkinin, fjórar stúlkur og fjórir drengir. Það var mj0g gott að alast upp við þær aðstæður. Við sáum pabba reyndar lítið yfir vertíðina, en hann var mjög framsýnn og tók til hendinni á heimilinu þegar hann var í landi, sem var ekki algengt í þá daga. Honum fannst gaman að ryksuga og vaska upp. Mamma var mikil húsmóðir en sá illa, var með skerta sjón. Það voru allir á sjónum og allt snérist um sjóinn. Eftir að maður varð tíu ára fór maður niður á bryggju í hvert skipti sem báturinn kom úr róðri. Við krakkarnir fylgdumst með lönduninni og vorum spennt að vita hver aflinn væri, því alltaf var verið að berjast um aflakóngstitilinn. Pabbi hreppti hann reyndar ansi oft."

Þetta segir Sjöfn Kolbrún Benónýsdóttir, Bobba dóttir Binna í Gröf, þegar Útvegsblaðið spyr hana um lífið sem sjómannsdóttir og sjómannskona. 
"Þetta var mjög gott líf. Við höfðum það gott enda var pabbi nýbúinn að byggja hús, þegar við vorum að alast upp. Bræður mínir fóru svo allir til sjós nema einn, sem gerðist hágreiðslumaður. Pabbi sagði við hann: "Það er allt í lagi Brósi minn þó þú verður hágreiðslumaður, aðalatriðið er að þú verðir bestur." Pabbi lagði mikla áherslu á að menn stæðu sig vel í því, sem þeir voru að gera og Brósi varð bestur í sínu fagi og vann marga titla á sínum tíma og er hárgreiðslumaður enn."
Og svo verður þú sjómannskona, lá það ekki nánast beint við í Vestmannaeyjum?
"Jú, það verður hlutskipti mitt eins og svo margra stúlkna í Eyjum að verða sjómannskona. Ég byrja að búa og giftist Gísla Sigmarssyni, sem lærði fyrst til vélstjórnar og síðan skipstjórnar. Hann var að byggja hús og við fluttum í það 1958, sama ár og við eignuðumst okkar fyrsta barn og þar búum við enn. Hann byrjaði fyrst sem vélstjóri hjá Óskari Matthíassyni á Leo og gerðist síðan skipstjóri hjá Helga Ben. Það gekk allt ágætlega. Reyndar upplifði maður margar vökunæturnar.

Talstöð í eldhússkápnum
Þá var ekkert símasamband við bátana og ég var því með talstöð inni í eldhússkáp, sem maður hlustaði á til að fylgjast með og eins ef nauðsynlega þurfti að ná sambandi. Ég lenti þá einu sinni í mjög óþægilegu atviki, þegar Gísli var á gamla Leo og ég var að fylgjast með í talstöðinni hvenær báturinn kæmi inn. Þá heyri ég í Óskari Matt. sem var með Leó. Hann kallar í stöðina: "Við erum hérna undir Eiðinu og erum að fara niður." Mér brá auðvitað alveg svakalega og slökkti bara á talstöðinni eins og ég héldi að þá bjargaðist þetta allt. Vildi ekkert heyra meira. Ég þorði ekki að hringja í neinn, en var samt að velta því fyrir mér að hringja í konuna hans Óskars, en hugsaði sem svo að hún vissi kannski ekkert og því væri ekki rétt að gera hana eins hrædda og ég var. Ég æddi bara um gólf en leyfði mér svo að kveikja aftur á talstöðinni og þá heyrði ég í Óskari að hann kallaði að þeir væru búnir að keyra bátinn upp. Þá hafði boxalokið verið vandamálið því sveitamaður, sem var um borð, hafði opnað það í óvitaskap, en það var mikill sjór og gekk niður í skipið. Þá létti mér mikið og þá fyrst þorði ég að hringja.
Þetta er eiginlega það eina sem ég hef lent í slæmu sem sjómannskona. Þegar við Gísli förum í útgerð 1968 með Elliðaey með Einari ríka fer ég að vinna við útgerðina og var til dæmis mikið að skera utan af netum úti í bílskúr. Ég var svo með bókhaldið eftir að Gísli keypti hlut Einars í útgerðinni 1973. Fór á námskeið til að læra bókhald og gerði upp við kallana og sá um fjármálin í landi. Við fórum líka að flytja út fisk sjálf og stóðum í ýmsu stímabraki. Það var því mikið að gera og mikið basl og stundum náði maður ekki fyrir kaupinu sínu. Þetta var rosaleg vinna og við eigum sjö börn sem líka þurfti að sinna. Það var oft þegar þau voru farin að sofa og Gísli hafði lagt sig áður en hann færi á sjóinn um nóttina, að ég fór út í bílskúr að skera utan af netum og var að því fram á nótt. Svo þurfti maður auðvitað upp með börnunum á morgnana. Seinna fóru krakkarnir að hjálpa til líka og maður fór að fá manneskju í þetta með sér. Og þetta varð smám saman léttara."

Ferðumst mikið
Heldur þú að mikill munur sé á því að vera sjómannskona nú og fyrr á árum?
"Já, það er mikill munur. Allar aðstæður á sjónum eru orðnar svo miklu betri og kallarnir fá meira frí en áður. Maður þurfti líka oft að taka á móti vertíðarmönnum ofan af landi og hafa mat fyrir þá og redda hinu og þessu. Svo var alltaf verið að hringja og biðjum pening, því þá var bara gert upp eftir vertíð. Það var mikill erill. Á vetrarvertíðum voru aldrei frí nema í brælu og stíft sótt og ég sá Gísla lítið nema þegar hann kom heim til að sofa. Þá var oft sótt í vondum veðrum og andvökunæturnar voru margar. Á sumrin var farið á síldina. Það var langt úthald og það var bara þegar var stopp hjá þeim að þeir komust í síma í landi til að hringja. Maður frétti kannski ekkert af þeim, nema í síldarfréttum í útvarpinu og blöðunum.
En það voru margri skemmtilegir dagar í þessu líka. Við gerðum okkur dagamun eftir vertíð. Þá var slútt og þá var skroppið til Reykjavíkur að skemmta sér og stundum farið í ferðalög upp á land. Svo var farið til útlanda þegar við höfðum ráð á því og við fórum mikið með Þóru og Óskari, þegar börnin voru komin á legg. Við ferðuðumst mikið og gerum enn. Þetta var erilsamt en skemmtilegt líf og vildi ekki skipta því út fyrir eitthvað annað," segir Sjöfn.