Gunnlaugur Hólm Torfason, fór í grúsk fyrir nokkrum árum varðandi staðinn, Stekkeyri í Hesteyrarfirði.

Þó að þessi staður sé merkur þá er það mjög undarlegt hvað lítið er hægt að finna um sögu hans á netinu. Engu að síður fann hann þetta sem hann skrifar hér.
 

Árið 1890, reistu bræðurnir Bull (Norðmenn) hvalveiðistöð að Stekkeyri, Norðmenn kölluðu staðinn fyrst Gimli, en það breyttist síðan í Heklu og festist það nafn smám saman við og var eyrin kölluð Hekleyri.
 

Einn eigandi stöðvarinnar M.C. Bull lét flytja tilhöggvin við í guðshús frá heimalandi sýnu Noregi og lét reisa kirkju að Hesteyri sem að var vígð árið 1899, kirkja þessi var síðan tekin niður árið 1960 og flutt til Súðavíkur þar sem að hún var vígð að nýju á páskunum 1963.

Rétt innan við Stekkeyri gengur Vogur inn undir hlíðina og voru hvalirnir stundum skornir þar í Voginum að sögn.
 

Stöðin var síðan rekin af hlutafélaginu Heklu í Haugasund í Noregi og nefndist hún þá Hekla, Norðmenn hættu starfsemi að Stekkeyri árið 1915 þegar að tíu ára hvalveiðibann tók gildi við Íslandsstrendur. Árið 1922 breyttu Norðmenn stöðinni í síldarbræðslu.
 

Árið 1926 þá keypti fyrirtæki í Reykjavík sem bar nafnið Kveldúlfur h.f stöðina af Norðmönnum .
Síldarbræðslan á Stekkeyri hætti starfsemi árið 1940.

Ég rakst á grein á netinu sem að segir frá því er dr. Bjarni Sæmundsson fór með varðskipinu Þór vestur á Stekkeyri til þess að fara með Skallagrími á síldveiðar, hér kemur frásögn Bjarna:
 

"Undanfarna daga hafði aflast svo mikið af síld, að bræðslan hafði alls ekki undan, og urðu skipin því að hálf-hætta veiðum og bíða eftir því  að eitthvað lækkaði í þrónni. Skallagrímur lá því inni þrjá næstu daga og hafði ég því góðan tíma til þess að kynna mér stöðina og umhverfið á milli þess að ég athugaði síld sem að hin skipin koma inn með, eða fisk sem að skipsmenn veiddu á færi úti í fjarðarmynninu.
 

Ég skal ekki hafa langa lýsingu á stöðinni, hún stendur norðan megin við Hesteyrarfjörð, 2-3 km. fyrir innan Hesteyri á lítilli eyri sem að heitir Stekkeyri og var hún upprunalega reist af Norðmönnum sem hvalveiðistöð er þeir nefndu Heklu og það nafn ber stöðin enn.

Árið 1922 breyttu Norðmenn stöðinni í síldarbræðslustöð sem Kveldúlfur svo keypti árið 1926. Er hún í svipinn næststærsta síldarbræðslustöð landsins og getur hún torgað 1200 - 1300 málum af nýrri síld á sólarhring, og þróin tekur um 35 þús. mál.
 

Nú fiskuðu fyrir hana allir Kveldúfstogararnir 5 og 2 aðrir, Hafsteinn og Ver.
Yfirumsjón með rekstri stöðvarinnar höfðu þeir bræður Haukur og Kjartan Thors til skiptis en aðalframkvæmdarstjórinn er Norðmaðurinn Peter Söbstað, umsjón með afgreiðslu skipanna hafði Jónas Magnússon en danskur efnafræðingur, Hansen að nafni rannsakaði gæði framleiðslunnar.
 

Í stöðinni unnu þetta sumarið 55 manns í fastavinnu og aflinn var 84 þús. mál.
 

Stöðin er lokuð og mannlaus á veturna, nema hvað ein gömul kona sem að þjónaði Norðmönnum áður býr þar enn ásamt ketti sínum og vill ekki þaðan fara og er hún eina manneskjan sem býr í öllum firðinum á veturna að frátöldum íbúum á Hesteyri". líkur hér frásögn dr. Bjarna af stöðinni á Stekkeyri.
 

Allt í kring um rústir verksmiðjunar á Stekkeyri eru brunarústir þeirra húsa er hýstu fólk og fisk á árum áður, en að sögn þá létu eigendur brenna allar byggingar eftir að stöðin hafði staðið auð í nokkur ár og þótti sýnt fram á að ekki yrði brædd síld í henni framar.

Þó stendur hluti af verksmiðjunni enn og ber þar helst að nefna strompinn, en frægt er það er landhelgisgæslan skaut gat á hann af einhverri óútskýranlegri hvöt til að reyna eyðileggingu þessara minja.

                   Myndir og texti: Gunnlaugur Hólm Torfason